مَا أَشْهَدتُّهُمْ خَلْقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ لَا خَلْقَ أَنفُسِهِمْ وَ مَا كُنتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا (کهف / آیه 51)

? ترجمه:

من هرگز آنها ( ابلیس و فرزندانش) را به هنگام آفرینش آسمانها و زمین، و نه به هنگام آفرینش خودشان، حاضر نساختم! و من هیچ گاه گمراه‏ كنندگان را دستیار خود قرار نمى‏ دهم!

? پاسخی به ادعای حامیان ابلیس؛ عده ای از دلباختگان شیطان، دشمنی او را با انسان از روی علم می دانند. اینکه ابلیس پیش از انسان آفریده شده بود و می دانست که انسان موجود پستی است و حاضر نشد برای او سجده کند. یا ابلیس حاضر به سجده برای غیر خدا نبود یا اینکه انسان لیاقت مسجود بودن را ندارد و … این آیه پاسخی به این شبهات است. مسئله ای که پس از یادآوری سجده نکردن ابلیس برای آدم و هم چنین بیان دشمنی ابلیس با آدمیان ذکر می شود. خداوند می فرماید: ما ابليس و فرزندانش را به هنگام آفرينش آسمانها و زمين ، و حتى به هنگام آفرينش نوع خودشان ، در صحنه حاضر نساختيم تا از آنها در آفرينش جهان كمك بگيريم يا از اسرار خلقت آگاه و مطلع شوند. بنابراين کسی كه هيچگونه دخالتى در آفرينش جهان و حتى نوع خود نداشته و از اسرار و رموز خلقت آگاه نیست لیاقت پرستش و ولایت را ندارد و نمی تواند درباره ویژگی های انسان ها نظر دهد. در پایان آیه نیز ریشه دوری ابلیس از دستگاه آفرینش الهی بیان می شود. می فرماید من گمراه کنندگان را هرگز دستیار خود قرار نمی دهم. چرا که آفرینش بر پایه راستی و درستی و هدایت است ، موجودى كه برنامه اش اگمراه کردن و فساد است، در این دستگاه جائى نمى تواند داشته باشد.

أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ و َالْأَرْضَ قَادِرٌ عَلَى أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ وَ جَعَلَ لَهُمْ أَجَلًا لَا رَيْبَ فِيهِ فَأَبَى الظَّالِمُونَ إِلَّا كُفُورًا (اسراء / آیه 99)

? ترجمه :
آيا نديدند خدائي كه آسمانها و زمين را آفريد قادر است مثل آنها را بيافريند (و به زندگي جديد بازشان گرداند) و براي آنها سرآمدي قطعي قرار داد اما ظالمان جز كفر و انكار را پذيرا نيستند.

عجله نداشته باشند؛ خطاب آیه با کافران است. با منکران معاد و وعده و وعیدهای الهی. خداوند به آنها كه مسئله معاد جسمانى را با تعجب مى نگريستند ، با بيان روشنى پاسخ داده ، می فرماید: آيا آنها نديدند خدائى كه آسمانها و زمين را آفريده قادر است مثل آنها را بيافريند؟ ولى آنـهـا نـبـايد عجله كنند اين رستاخيز و قيامت اگر چه دير آيد سرانجام مى آيد خداوند بـراى آنـهـا سـرآمدى قطعى قرار داده است ، و تا اين زمان موعود فرا نرسد قيامت بر پا نخواهد شد. اما اين ظالمان و ستمگران با شنيدن اين آيات نيز به همان راه انحرافى خود ادامه مى دهند و جز راه كفر و انكار نمى پويند.

أَمْ لَكُمْ أَيْمَانٌ عَلَيْنَا بَالِغَةٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ لَكُمْ لَمَا تَحْكُمُونَ (قلم / آیه 39)

? ترجمه:

یا اینكه عهد و پیمان مؤكد و مستمرى تا روز قیامت بر ما دارید كه هر چه را حكم كنید براى شما باشد؟!

آیا پیمانی با خدا بسته اند؟ ؛ بسیار پیش می آید که انسان ها به جای خداوند نسبت به اعمال خود و یا دیگران حکم می کنند. یعنی اعمال خود را نیک می پندارند و خود را بهشتی حساب می کنند . اصل این کار مورد تأیید خداوند نیست. بنابراین خداوند در این آیه عتاب می کند که آيا عهد و پيمانهاى مؤ كدى بر ما داريد كه تا روز قيامت استمرار دارد كه هر چه را به نفع خود حكم مى كنيد براى شما قرار مى دهد؟ چه کسی مى تواند ادعا كند كه از خدا عهد و پيمان گرفته است كه تسليم تمايلات او گردد، و هر امتیاز و مقامی مى خواهد بى چون و چرا به او بدهد؟! تا آنجا كه مجرمان همرديف مؤ منان شوند؟

وَ أَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ (فجر / آیه 16)

? ترجمه:
و اما هنگامي كه براي امتحان روزي را بر او تنگ بگيرد ماءيوس ‍ مي‏ شود و مي ‏گويد پروردگارم مرا خوار كرده!

روزی تنگ و بدگمانی به خدا؛ آیه می فرماید: انسان نادان تنگ شدن روزی بر خود را دلیل بر اهانت خداوند به او می داند! و نا امید می شود. از پروردگارش مى رنجد و ناخشنود مى شود، غـافـل از اینکه اینها همه وسـائل آزمـايش و امتحان او است ، امتحانى كه رمز پرورش و تـكـامـل انـسـان، و بـه دنبال آن سبب استحقاق ثواب، و در صورت مخالفت مايه استحقاق عذاب است . پس مطابق تعالیم قرآن، نه روی آوردن نعمت دليل بر نزدیکی به خدا است ، و نه رویگردانی نعمت دليل بـر دورى از حـق ، اينها مواد مختلف امتحانى است كه خداوند طبق حكمتش هر گروهى را بـه چیزی آزمايش مى كند، اين انسانهاى كم ظرفيتند كه گاه مغرور، و گاه ماءيوس مى شوند.

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُواْ نِعْمَةَ اللّهِ كُفْرًا وَ أَحَلُّواْ قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ * جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ (ابراهیم / آیات 28 و 29)

? ترجمه :
آیا ندیدى كسانى را كه نعمت خدا را به كفران تبدیل كردند، و قوم خود را به سراى نیستى و نابودى كشاندند؟! * (سراى نیستى و نابودى، همان) جهنم است كه آنها در آتش آن وارد مى‏شوند; و بد قرارگاهى است!

سرانجام کفران نعمت ها ؛ در اين آیات روى سخن به پيامبر است و مى فرمايد: آيا نديدى كسانى را كه نعمت خدا را تبديل به كفران كردند و خود را به سمت نابودی و نیستی کشاندند؟ مطابق تعالیم قرآنی کفران نعمت ها عذاب قطعی خداوند را به همراه دارد. اینجا صحبت از جهنم به عنوان عذاب کفران نعمت است. گر چه مفسران در این آیه با توجه به روایات نعمت مورد نظر را وجود پیامبر صلی الله علیه و آله و یا اهل بیت علیهم السلام معرفی کرده اند و از این رو عدم پذیرش ولایت آن ها را کفرانی بزرگ است، را منتهی به جهنم دانسته اند، اما به هر حال آیه کلی است و برای هر کفران نعمتی مصداق دارد.