وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا (انسان / آیه 25)

? ترجمه:
و نام پروردگارت را بامدادان و شامگاهان ياد كن

دستور به ذکر ؛ صبر و استقامت داشتن در راه خدا و در برابر هجوم مشكلات عظيم در این راه واقعا كار آسانى نيست ، و قطعا ابزار خاصی لازم دارد، لذا در این آیات پس از دستور به صبر، بلا فاصله خداوند دستور به ذکر نام خدا می دهد. تا در سایه آن ذکر، نيروى لازم و قدرت معنوى و پشتوانه كافى براى مبارزه با مشكلات اين راه فراهم شود. نکته جالب این است که در قرآن اگر بفرماید خدا را یاد کنید، منظور به یاد خدا بودن و در نظر گرفتن خدا در تمامی کار ها است. اما اگر مانند آیه امروز بفرماید نام خدا را یاد کنید، همان ذکر معمول ما است. یعنی نام خدا را بر لب آوردن و عبادت کرد ن و حتی آن را به نماز خواندن هم می توان تعبیر کرد. پس علاوه بر ذکر کلی که بسیار مفهوم عمیق و ریشه داری است، همین ذکر نام خدا بر زبان نیز موضوعیت دارد و به انسان می تواند در چیره شدن بر مشکلات کمک کند. مثلا علما پیشنهاد می کنند انسان هنگام گرفتاری زیاد ذکر “استغفروالله ” را بر زبان بیاورد تا مشکلش آسان شود. ( و مانند این بسیار است.) اینکه می فرماید نام خدا را در صبح و شام بر زبان بیاورید، یعنی دستور به استمرار و مداومت. که اگر این مداومت نباشد، نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد. به همین دلیل بعضى آنرا به خصوص نمازهاى پنجگانه ، يا به اضافه نماز شب، يا خصوص نماز صبح و عصر و مغرب و عشا تفسير كرده اند، ولى ظاهر اين است كه اين نمازها مصداقهائى از اين ذكر مستمر الهى، و تسبيح و سجده در پيشگاه مقدس اوست .